Τα σύνορα αλλάζουν, τα στερεότυπα όμως όχι

Η "εικόνα του γείτονα"

Η εικόνα - αλλά κυρίως η συνείδηση για τον "γείτονα Άλλο" δεν εμφυσείται, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της γνώσης και της πληροφορίας - στις συνειδήσεις των νέων μόνο από τα σχολικά βιβλία, αλλά και από το διαδίκτυο και την απολύτως ανεξέλεγκτη ροή των πληροφοριών σ' αυτό, από τα εξωσχολικά βιβλία, τη λογοτεχνία (σ' αυτή, αλλά και στην ανάγνωση λογοτεχνικού τύπου βιογραφιών και ιστορικών μυθιστορημάτων επαφίενται οι περισσότερες "ελπίδες" των ειδικών για την παροχή "αντικειμενικών" πληροφοριών και την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης.

Δεκαπέντε χρόνια μετά τη διοργάνωση συνεδρίου στη Θεσσαλονίκη για την "εικόνα του γείτονα - άλλου στα σχολικά εγχειρίδια των βαλκανικών χωρών" και την εξαγωγή μάλλον δυσοίωνων συμπερασμάτων και διαπιστώσεων, τα Βαλκάνια παραμένουν η ... πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, όχι μόνο σε στενό πολιτικό πλαίσιο, αλλά και σε επίπεδο γνώσεων και διδασκαλίας για τους νεότερους, πολιτιστικών, θρησκευτικών, ακόμα και γλωσσικών αντιπαραθέσεων, οι οποίες καλλιεργούνται και από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα των χωρών της περιοχής.

"Είναι πολύ συχνό ή και παγιωμένο το φαινόμενο, οι στερεότυπες κοινωνικές αντιλήψεις και οι προκαταλήψεις, καθώς και οι συμβολικές δομές ενός λαού ή μιας εθνοτικής ομάδας να εισχωρούν - κατά συνέπεια - σκόπιμα στην εκπαιδευτική πολιτική και στα εκπαιδευτικά προγράμματα των χωρών, ενώ αποτυπώνονται, άλλοτε εμφανώς και άλλοτε συγκεκαλυμμένα, στο περιεχόμενο του σχολικού προγράμματος και στις μεθόδους και τα μέσα διδασκαλίας και μάθησης, με αποτέλεσμα οι νέες γενεές να ενστερνίζονται τις αντιλήψεις και προκαταλήψεις και με αυτόν τον τρόπο να μεταφέρονται αυτές από γενεά σε γενεά και να διαιωνίζονται, με ολέθριες συνέπειες για τις σχέσεις μεταξύ των λαών".

Τα παραπάνω τόνισε - μεταξύ άλλων - στην εισαγωγική του ομιλία στο 16ο διεθνές συνέδριο, με θέμα "Η εικόνα του 'Άλλου'/του γείτονα στα εκπαιδευτικά συστήματα των βαλκανικών χωρών" που άρχισε χθες (ολοκληρώνεται αύριο), στη Θεσσαλονίκη, ο Έλληνας καθηγητής ψυχοπαιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Δημήτριος Γουδήρας.

Το συνέδριο διοργανώνεται σε συνεργασία της Βαλκανικής Εταιρείας Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης με οκτώ πανεπιστημιακά τμήματα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του Παραρτήματος Μακεδονίας της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος. Στις εργασίες του μετέχουν, με εισηγήσεις τους, ως ομιλητές εκπρόσωποι όλων των βαλκανικών χωρών (Ελλάδας, Αλβανίας, ΠΓΔΜ, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Κροατίας, Σερβίας, Σλοβενίας, Μαυροβουνίου, Τουρκίας) και διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και ερευνητές βαλκανικών και ελληνικών πανεπιστημίων και ινστιτούτων.

Τα ρατσιστικά, θρησκοληπτικά και άλλα στερεότυπα παραμένουν

Σύμφωνα με τις εισηγήσεις των εκπαιδευτικών και ακαδημαϊκών από τις βαλκανικές χώρες, που μετέχουν στο συνέδριο, "παρά τις συγκλονιστικές πολιτικές, κοινωνιολογικές - ακόμα και γεωγραφικές - αλλαγές που υπέστησαν τα τελευταία χρόνια τα κράτη της Βαλκανικής - αλλαγές οι οποίες "επέβαλαν" την αναγκαιότητα των αλλαγών στο εκπαιδευτικό σύστημα σ' όλα τα κράτη, οι αιχμές και τα ρατσιστικά, θρησκοληπτικά και άλλα στερεότυπα μπορεί να έχουν λειανθεί σε επίπεδο γλώσσας και χαρακτηρισμών, απομένει, όμως, πολύς δρόμος για την κατάργησή τους".

Ανάμεσα στις προτάσεις εκπαιδευτικών αλλαγών που κατέθεσαν οι σύνεδροι - με βάση τα συμπεράσματα και την εμπειρία έκαστου εκ των εκπαιδευτικών συστημάτων και τις ιδιαίτερες κοινωνιολογικές και ιστορικές συνθήκες που επικρατούν στα κράτη προέλευσής τους είναι:

- Το "ξαναγράψιμο" της ιστορίας (οι προτάσεις εμπεριείχαν ακόμα και τη συγγραφή και διδασκαλία "κοινής" βαλκανικής ιστορίας, με έμφαση στα κοινά των λαών κι όχι στις διαφορές τους. Όπως αναφέρθηκε, μάλιστα, "όταν η ιστορία γράφεται από γυναίκες, οι αιχμές, οι αναφορές πολεμικών και εμφυλιοπολεμικών όρων ειναι περιορισμένες").

- Οι συνεχείς ανταλλαγές μεταξύ πανεπιστημίων της Βαλκανικής (ακόμα και σε επίπεδο ηλεκτρονικής επικοινωνίας).

- Η εισαγωγή της Τέχνης στη διδασκαλία - όχι απαραίτητα ως αυτόνομο μάθημα (αν και τα στοιχεία των εισηγητών δείχνουν ότι η διδασκαλία των τεχνών των λαών επιφέρει "ανοχή" και συχνά αποδοχή και θαυμασμό από τους "άλλους" για τα καλλιτεχνικά τους επιτεύγματα) αλλά κι ως μέσο (θεατρικά, μουσικά κ.ά) διδασκαλίας.

- Η διδασκαλία "ξένων" γλωσσών στους μαθητές (έχει αποδειχθεί ότι η γνώση της γλώσσας του "άλλου" καθιστά τον γνώστη ιδιαίτερα ανεκτικό απέναντι στις ιδιαιτερότητες του ...)

- Η χρήση λογοτεχνικών αποσπασμάτων για τη διδασκαλία της ιστορίας, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η λογοτεχνία διδάσκει "καλύτερη" ιστορία από την ... ιστορία. 

Το συνέδριο ολοκληρώνεται αύριο (Σάββατο), ενώ την Κυριακή οι σύνεδροι θα επισκεφθούν αρχαιολογικούς χωρους και μνημεία της Βόρειας Ελλάδας.

Πηγή: news247.gr