Επρόκειτο για μέλη του εργατικού συνδικάτου FEDFA (Federated Engine Drivers Federation & Firemen's Association), δέκα στο σύνολό τους. Ανάμεσά τους και o υπαξιωματικός William Edwin Davis, πρώην πρόεδρος του συνδικάτου στη Βικτώρια. Ο William μαζί με τους συντρόφους του ετοιμάζονταν για το ταξίδι τους στο πεδίο μάχης της χερσονήσου της Καλλίπολης.
Τον William Davis τον "γνώρισα" μέσω της έρευνας του πρώην μηχανοδηγού και γραμματέα του FEDFA, Malcolm McDonald, ο οποίος ανακάλυψε το γεγονός της αποχαιρετιστήριας εκδήλωσης στο Trades Hall, καθώς έγραφε την ιστορία του συνδικάτου.
Συζητήσαμε την ιστορία του William, στο σπίτι του Malcolm και της συζύγου του Φλώρας, η οποία είχε ετοιμάσει γεμιστά για το μεσημεριανό μας γεύμα και μας σέρβιρε ελληνικό καφέ. Η Φλώρα κατάγεται από το χωριό Λυγαριά Σερρών, όπου κατέφυγαν οι γονείς της από την ανατολική Θράκη στη δεκαετία του 1920 ως παιδιά. Λίγο αφότου η Φλώρα μετανάστευσε στην Αυστραλία γνωρίστηκε με τον Malcolm, μέσω ενός κοινού φίλου του Σπύρου Κόκκινου.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Σπύρος είχε διατελέσει πρόεδρος του Εργατικού Συνδέσμου "Δημόκριτος" της Μελβούρνης και είχε συνδράμει στην βοηθήσει του "Νέου Κόσμου", στις απαρχές της εφημερίδας.
Γεννημένος στο προάστιο Fitzroy της Μελβούρνης, ο William ως μηχανοδηγός υπήρξε ενεργός στο συνδικάτο FEDFA. Με τη σύζυγό του, Maud, και τα επτά τους παιδιά, έστησαν το σπιτικό τους στο Prahran. Η ζωή για τις εργατικές οικογένειες, πόσο μάλλον για μια πολυμελή όπως του William, δεν ήταν εύκολη εκείνη την εποχή. Ο μισθός του William και τα λιγοστά έσοδα της Maud από δουλειές που αναλάμβανε ως μοδίστρα έφτασαν ίσα-ίσα για να συντηρηθεί η οικογένεια.
Το επίσημο έγγραφο εθελοντικής στράτευσης του William. Φώτο: National Archives of Australia
Όμως το ζευγάρι λειτουργούσε ως ομάδα και αγωνίζονταν και οι δύο για την κοινωνική δικαιοσύνη και τα δικαιώματα των εργατών. Ενδεικτική της δράσης της Maud ήταν η προσκόμιση από πλευράς της αποδεικτικών στοιχειών στο δικαστήριο το 1911 σε υπόθεση σχετικά με το κόστος ζωής για τις οικογένειες εργατών. Η συμβολή της Maud υπήρξε καθοριστική για την αύξηση των μισθών των μηχανοδηγών.
Όλα αυτά όμως ανήκαν πια στο παρελθόν με το ξέσπασμα του πολέμου. Ο William κατατάχθηκε εθελοντικά στο Σώμα Ενόπλων των Αυστραλιανών δυνάμεων στις 15 Αυγούστου 1914 και διορίστηκε με το βαθμό του υπαξιωματικού. Η 19η του Οκτώβρη ήταν η μέρα που αποχαιρετούσε την Maud και τα παιδιά του, προτού επιβιβαστεί στο HMAT Hororata στο Princess Pier της Μελβούρνης.
Μετά από την περίοδο αρχικής εκπαίδευσης στην Αίγυπτο, ο William με τους συντρόφους του έφτασαν στη Λήμνο την 1η του Απρίλη, όπου θα συνέχιζαν την εκπαίδευσή τους για την επικείμενη απόβαση στην Καλλίπολη. Την άφιξή τους έχει, μάλιστα, απαθανατίσει ο φωτογραφικός φακός, με 200 πολεμικά και μεταφορικά πλοία συγκεντρωμένα στο λιμάνι του Μούδρου.
Το πρωί της 24ης Απρίλη – μια ημέρα που θύμιζε "αυθεντική λιακάδα Αυστραλίας" όπως κατέγραψε ένας από τους στρατιώτες – ο William και η 2η ταξιαρχία έπλευσαν από τον Μούδρο στον κόλπο του Πουρνιά, στη βόρεια ακτή του νησιού. Εκεί αγκυροβόλησαν μέχρι την επόμενη μέρα που ξεκίνησαν για τον κολπίσκο στην χερσόνησο της Καλλίπολης γνωστό με την επωνυμία "Anzac Cove", για να υπερασπιστούν την ακτή, η οποία αποτέλεσε βάση των στρατευμάτων Anzac. Σε επιβράβευση των υπηρεσιών του, ο William πήρε προαγωγή σε υπολοχαγό, μόλις τρεις ημέρες μετά την απόβαση. Η μοίρα όμως τον ήθελε να μεταφερθεί μαζί με τη 2η ταξιαρχία το πρωί της 8ης Μαΐου στη νότια πλευρά της χερσονήσου, για να λάβει μέρος σε μια από τις πιο αιματηρές επιθέσεις, τη Δεύτερη Μάχη της Κριθιάς.
Όπως πολλά από τα γύρω χωριά, η Κριθιά είχε εκκενωθεί από ελληνικούς πληθυσμούς, τους οποίους απομάκρυναν οι οθωμανικές αρχές λίγες εβδομάδες πριν την εκστρατεία στην Καλλίπολη.
Η μονάδα στην οποία συμμετείχε ο William έλαβε διαταγές να ξεκινήσει επίθεση με ειδοποίηση μόλις 10 λεπτών και ο ίδιος βρέθηκε στις πρώτες γραμμές της εξόρμησης απέναντι στις εχθρικές δυνάμεις, που βρίσκονταν περίπου 1 χλμ. μακριά. Οι σφαίρες έπεφταν σωρηδόν από τους Οθωμανούς σκοπευτές, όπως και τα πυρομαχικά από αέρος. Η επίθεση από την πλευρά των αντιπάλων υπήρξε τόσο σφοδρή, ώστε η έφοδος ανεστάλη στις 6.30 το απόγευμα με τους Αυστραλούς να έχουν μόλις διασχίσει το μισό της απόστασης.
Περισσότεροι από τους μισούς στρατιώτες της μονάδας βρήκαν τραγικό θάνατο, τραυματίστηκαν ή κατέληξαν αγνοούμενοι. Μεταξύ των αξιωματούχων που σκοτώθηκαν ήταν και ο William. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν πέθανε ακαριαία ή μετά από ώρες όπου κειτόταν στο πεδίο της μάχης. Φωτογραφικό υλικό που διασώζεται υποδεικνύει ότι το μακελειό υπήρξε καταστροφικό για τους Αυστραλούς, με τους ιστορικούς να το παραλληλίζουν με τη μάχη της Μπαλακλάβα.
Η Κριθιά σωριάστηκε σε ερείπια από τους βομβαρδισμούς και η Μικρασιατική καταστροφή θα εξανάγκαζε τους Έλληνες κατοίκους της να διαφύγουν στον ελλαδικό χώρο, ιδρύοντας τη νέα Κριθιά στα βόρεια της Θεσσαλονίκης. Προσωπικά επισκέφθηκα το "ξαναγεννημένο"χωριό στη χερσόνησο της Καλλίπολης το 2015, το οποίο φέρει σήμερα την ονομασία Alçıtepe.
Ο θάνατος του William έχει καταγραφεί στους τοίχους του Μνημείου Helles, κοντά στην τοποθεσία Sedd el Bahr της Τουρκία. Τα ονόματα 20.000 πεσόντων των συμμαχικών δυνάμεων, μεταξύ αυτών 248 Αυστραλοί βρίσκονται χαραγμένα εκεί.
Η απώλεια του William ήταν οδυνηρή και για τους συντρόφους του στο εργατικό κίνημα, Το 1915, το συνδικάτο όπου ήταν μέλος, σε έντυπη έκδοση του εξέφραζε συλλυπητήρια στην οικογἐνειά του και έκανε λόγο για συναισθήματα θαυμασμού απέναντι σε όλους τους συντρόφους που πολέμησαν, και συμπόνοιας για όσους έχασαν τους αγαπημένους τους.
Εν τω μεταξύ, η ιστορία του William Davis έχει σημασία γιατί επεκτείνεται στα επόμενα χρόνια του πολέμου, καθώς αργότερα κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου, η κοινωνία της Αυστραλίας εμφανιζόταν διχασμένη από τα δύο δημοψηφίσματα για υποχρεωτική στράτευση που ανεπιτυχώς κίνησε η κυβέρνηση Hughes.
O William ήταν ένας από αυτούς που υπηρέτησαν εθελοντικά και πράγματι η πλειοψηφία όσων είχαν καταταχθεί ψήφισαν κατά της επιβολής υποχρεωτικής στράτευσης. Πολλά εργατικά συνδικάτα πρωτοστάτησαν στο κίνημα κατά της υποχρεωτικής στράτευσης και η επιτυχία του κινήματος καταγράφεται σήμερα στους τοίχους του Trades Hall, το ίδιο εικονικό κτίριο που φιλοξένησε τον αποχαιρετισμό του William.
Έχει μερικά χρόνια που ο Malcolm και η σύζυγός του Φλώρα επισκέφθηκαν τη Λήμνο, ακολουθώντας τα χνάρια του William στο ξεκίνημα της πορείας του. Το ζευγάρι απέτισε φόρο τιμής στα νεκροταφεία του νησιού και περιπλανήθηκε στο ίδιο λιμάνι όπου εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, στρατιώτες και νοσοκόμοι των συμμαχικών δυνάμεων βρέθηκαν το 1915.
Η ιστορία του William Davis – αλλά και αυτή του Malcolm και της Φλώρας – είναι μια ακόμη αποκαλυπτική αναφορά στις μύριες συνδέσεις μεταξύ Αυστραλών και Ελλήνων μέσα από το κοινό παρελθόν των Anzac.
* Ο Jim Claven είναι ιστορικός, συγγραφέας και γραμματέας της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης. Επί του παρόντος, προετοιμάζει με τον πρόεδρο της Επιτροπής, Lee Tarlamis, τη διοργάνωση μιας εκδήλωσης προς τιμήν των αγωνιστών ANZACs που συμμετείχαν στο εργατικό κίνημα, όπως ο William Davis. Ο Malcolm McDonald είναι επίσης μέλος της Επιτροπής. Ιδιαίτερες ευχαριστίες στους Φλώρα και Malcolm που μοιράστηκαν την ιστορία τους. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Jim Claven μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
Πηγή: neoskosmos.com
