Η γεωγραφική του θέση καθόρισε την ιστορική του πορεία από την αχλή των μυθολογικών χρόνων κι ως σήμερα. Το όνομά του πιθανολογείται ότι είναι προελληνικό και σημαίνει Λευκή, λόγω ίσως του χθαμαλού της εδάφους και της λευκής όψης που παρουσιάζει σ’ αυτόν που την προσεγγίζει από την θάλασσα. Για πρώτη φορά το όνομα Λήμνος παρουσιάζεται σε πινακίδες της Πύλου (1200 π.χ) με το εθνικό όνομα Lamniae (δηλ. Λήμνιες γυναίκες).
Τα διάφορα προσωνύμια της Λήμνου, όπως Αμιχθαλόεσσα, Αιθαλία, Vulcania, Σιντηίδα, Δίπολις κ.ά, απηχθούν τη μυθολογική και ιστορική της πορεία. Λόγω της σημαίνουσας γεωγραφικής της θέσης είλκυσε εξαρχής το ειδικό ενδιαφέρον γι’ αυτήν των παλιών ανθρώπων. Πρώτος μυθικός βασιλιάς της θεωρείται ο Θόας, γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, στρατηγός του Ραδάμανθυς της μινωικής Φαιστού.
Κατά τον Welker το όνομα Λήμνος προέρχεται από το λήιον που σημαίνει το σπαρμένο χωράφι. Πράγματι, το μεγαλύτερο τμήμα του εδάφους της είναι καλλιεργήσιμο και στους κλασσικούς χρόνους, ως κληρουχία της Αθήνας ήταν ο σιτοβολώνας της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, αλλά και κατά τους βυζαντινούς χρόνους της χιλιόχρονης Πόλης του Ελληνισμού.
Η Λήμνος έχει σπουδαία θέση στην ελληνική μυθολογία με μια σειρά μυθικών ιστοριών να εκτυλίσσονται στο νησί αυτό του βορειοανατολικού Αιγαίου.
Θεωρείται το νησί του Ηφαίστου, όμως ο μύθος του Φιλοκτήτη, της βασίλισσας Υψιπύλης, του Θόαντα και των Λημνίων Δεινών είναι επίσης μερικές από τους πιο διαδεδομένες και συναρπαστικές ιστορίες της ελληνικής μυθολογίας.
Αρχικά λέγεται, μαζί με τη γειτονική Ίμβρο, αποτελούσαν ένα νησί, που διοικούσε ένας βασιλιάς με δυο γιους. Ο ένας απ’ αυτούς θέλησε να εξαπατήσει τον άλλο παίρνοντας για τον εαυτό του κατά τη διανομή το μεγαλύτερο μέρος.
Τιμωρήθηκε όμως από τους θεούς ,οι οποίοι χώρισαν το νησί μοιράζοντας το δίκαια. Έτσι δημιουργήθηκε η θάλασσα ανάμεσα στην Ίμβρο και τη Λήμνο.
Ο παραπάνω μύθος ίσως έχει μία ιστορική βάση, διότι στον κόλπο του Αγίου Ερμολάου, στο βυθό της θάλασσας διακρίνονται κτίρια και μαρμάρινοι κρουνοί, που δίνουν την εντύπωση βυθισμένης πολιτείας και φέρουν το όνομα Μύθωνες.
Η Λήμνος στους πανάρχαιους χρόνους εμφανίζεται να είχε μία μόνο πόλη, που ο Όμηρος την ονομάζει Λήμνο. Άγνωστο είναι ποια ήταν αυτή η πόλη. Ενδεχομένως να ήταν η Ηφαιστία ή η καταποντισμένη σήμερα πόλη Χρύση ΒΑ της Πλάκας.
Κατά τη μυθολογία η Λήμνος είναι το νησί του Ηφαίστου.
Η εκδοχή πως η μητέρα του η Ήρα τον συνέλαβε χωρίς άντρα και τον γέννησε πρόωρα από το μηρό της, δικαιολογεί το ότι τον πέταξε στη θάλασσα όπου τον έσωσαν η Ευρυνόμη και η Θέτις.
Ο Όμηρος, ωστόσο, μας περιγράφει μια άλλη πτώση, σύμφωνα με την οποία ο Ήφαιστος βοήθησε την μητέρα του ενάντια στο Δία.
Τότε ο Δίας, τον άρπαξε από τη φτέρνα και τον πέταξε από το ιερό κατώφλι του παλατιού των θεών. Όλη την ημέρα έπεφτε ο Ήφαιστος, ώσπου έπεσε με τη δύση του ήλιου στη Λήμνο στο μυθικό βουνό της Λήμνου Μόσυχλο.
Εκεί τον ανακάλυψαν οι Σίντιες, ένας βαρβαρικός λαός που τον περιέθαλψε, τον λάτρεψε κι ο Ήφαιστος σαν αντάλλαγμα τους δίδαξε την τέχνη του. (Οι Σίντιες ή Σίντιοι – από το ρήμα σίνω, βλάπτω είτε επειδή ήταν οι πρώτοι που κατασκεύασαν χάλκινα βέλη είτε επειδή ήταν γνωστοί ως πειρατές και, όταν αποίκισαν τη Θράση, μετονομάστηκαν σε Σιντοί) ήταν οι μυθικοί κάτοικοι της Λήμνου.
Κατά το μύθο, ο Ήφαιστος απέκτησε από τη νύμφη Καβειρώ, ένα παιδί τον Καδμίλο. Ο Καδμίλος με τη σειρά του γέννησε τρεις γιους, τους Κάβειρους. Αυτά τα υποχθόνια πνεύματα της θάλασσας, της γης και της φωτιάς, οι τότε κάτοικοι της Λήμνου τα αναπαριστούσαν με το σφυρί και τη λαβίδα του μεταλλουργού.
Η ετήσια γιορτή προς τιμήν των Καβείρων, γινόταν στο ομώνυμο ιερό τους που σήμερα βρίσκεται Β.Α. του νησιού.
Η τελετή εικάζεται πως είχε σχέση με την αναγέννηση της φύσης και τη γονιμότητα της γης. Για εννέα μέρες που διαρκούσε η γιορτή και μέχρι να φτάσει το πλοίο με την ιερή φλόγα από τη Δήλο, οι φωτιές και οι εστίες παρέμεναν σβηστές σε όλο το νησί.
Η υποδοχή της φλόγας ήταν πανηγυρική, με δεήσεις και καθαγιασμούς. Με την υποδοχή
του φωτός η ζωή επανερχόταν αμέσως στον κανονικό της ρυθμό.
Οι μη μυημένοι απαγορευόταν να πατήσουν στο ιερό των Καβείρων και η ανυπακοή τιμωρούνταν με θάνατο. Λέγεται πως η Ολυμπία, η μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν μία εκ των διασημότερων μυστών των Καβείριων μυστηρίων.
Η μορφή τους γήινη ή εξωτική ανάλογα, κοσμούσε διάφορα καλλιτεχνήματα της εποχής. Η λέξη Κάβειρος πιθανόν να προέρχεται απ’ το σημιτικό καβιρίμ, που σημαίνει ισχυρός, δυνατός, ή απ’ το Ελληνικό καίω.
Λέγονταν και Καρκίνοι, μιας και οι λαβίδες του σιδηρουργού παρέπεμπαν στα γνωστά καβούρια. Αυτοί, αργότερα, λατρεύονταν σε ένα ειδικό ιερό που χτίστηκε στη Λήμνο, το Καβείριο.
Η λατρεία τους, που ήταν μυστηριακή, επεκτάθηκε στη Σαμοθράκη κι αλλού και μάλλον προέρχεται από κάποια αρχική κλειστή συντεχνία μεταλλουργών.
Γρήγορα οι Λημνιοί προόδευσαν και δημιούργησαν προς τιμή του Ηφαίστου την πόλη Ηφαιστεία.
Η ευημερία όμως αυτή προκάλεσε το φθόνο των Κρητών που κυριαρχούσαν στη Μεσόγειο και επιχείρησαν να την καταλάβουν.
Κατά συμβουλή όμως του Ηφαίστου , οι Λημνιοί υποδέχθηκαν τους Κρήτες φιλικά , ώστε ο βασιλιάς τους Ραδάμανθυς συγκινημένος παραιτήθηκε από το σκοπό του και τους έδωσε ως βασιλιά έναν από τους εκλεκτότερους στρατηγούς του, τον Θόαντα, γιο του Διονύσου και της Αριάδνης, ο οποίος δίδαξε στους Λημνιούς την καλλιέργεια του αμπελιού.
Ο Θόαντας, ο οποίος έγινε βασιλιάς της Λήμνου, ήταν γιος του Διόνυσου και της Αριάδνης, και πατέρας της Υψιπύλης, ενώ σαν σύζυγός του αναφέρεται η Μυρίνη.
Κάποτε θύμωσε η Αφροδίτη με τις γυναίκες της Λήμνου που δεν την τιμούσαν κι έκανε τους άντρες τους να τις βρίσκουν αποκρουστικές, κατ΄ άλλους να μυρίζουν άσχημα, και να φέρνουν γυναίκες από τη Θράκη για να πλαγιάσουν.
Τότε εξαγριώθηκαν οι Λήμνιες και τους σκότωσαν όλους, εκτός από τον Θόαντα που τον έσωσε η Υψιπύλη, κλείνοντάς τον σε μια λάρνακα και ρίχνοντάς τον στη θάλασσα. Λέγεται πως κατέληξε στο νησί Οινοίη, όπου τον έβγαλαν ψαράδες κι εκεί απέκτησε από τη νύμφη Οινοίη το Σίκινο από τον οποίο – όπως θα δούμε σε επόμενη δημοσίευση – μετονομάστηκε το νησί Οινοίη σε Σίκινος.
Σύμφωνα με άλλους μελετητές, Την εποχή της λειψανδρίας πέρασαν από τη Λήμνο οι Αργοναύτες στο ταξίδι τους για την Κολχίδα.
Αρχικά, οι Λημνιές αρνήθηκαν να τους επιτρέψουν να αποβιβαστούν. Τελικά, μετά από διαπραγματεύσεις συμφωνήθηκε να αποβιβαστούν, υπό τον όρο ότι θα ικανοποιήσουν όλες τις στερημένες γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας και εμφάνισης.
Οι Αργοναύτες έμειναν αρκετά χρόνια στο νησί και άφησαν πολλούς απογόνους δημιουργώντας μια νέα γενιά κατοίκων.
Η βασίλισσα Υψιπύλη συνδέθηκε ερωτικά με τον Ιάσονα και απέκτησαν δυο γιους, τον Εύνηο και το Θόαντα. Κατά την παραμονή των Αργοναυτών η Υψιπύλη διοργάνωσε αθλητικούς αγώνες στη μνήμη του πατέρα της, στους οποίους διεξήχθη για πρώτη φορά το πένταθλο.
Αργότερα, ο Εύνηος συνεργάστηκε με τους Αχαιούς πολιορκητές της Τροίας. Τους πουλούσε κρασί κι εκείνοι τον προμήθευαν χαλκό σύμφωνα με τον Όμηρο.
Επίσης, στη Λήμνο φιλοξενήθηκε ο Φιλοκτήτης, όταν τον εγκατέλειψαν οι σύντροφοί του τραυματισμένο από δάγκωμα φιδιού στο νησάκι Χρύση που βρισκόταν ΒΑ της Λήμνου (σήμερα καταποντισμένοι ύφαλοι Μύθωνες), όπου είχε μεταβεί για να προσφέρει θυσίες στο βωμό της ομώνυμης θεάς.
Ζούσε σε μια σπηλιά και θεραπεύτηκε με τη βοήθεια της λημνίας γης, ενός θεραπευτικού χώματος που υπάρχει στην περιοχή του Μόσυχλου.
Τέλος, με διαδοχικές φρυκτωρίες μεταδόθηκε η είδηση της άλωσης της Τροίας από την Ίδη στο Ερμαίον της Λήμνου, από εκεί στον Άθω… ως τις Μυκήνες, όπως αναφέρει ο Αισχύλος στο έργο του «Αγαμέμνων»:
«… Ίδη μεν προς Ερμαίον λέπας Λήμνου. Μέγαν δε φανόν εκ νήσου τρίτον Αθώιον αίπος Ζηνός εξεδέξατο…»
Από τους μύθους αυτούς αποδεικνύεται ότι η Λήμνος είχε πλέον αποικιστεί από τα μυκηναϊκά φύλα κατά το 13ο αιώνα π.Χ., στον οποίο τοποθετείται ο τρωικός πόλεμος. Ο αποικισμός επιβεβαιώνεται κι από τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Οι Μινύες εκδιώχθηκαν από τη Λήμνο από τους Πελασγούς της Αττικής και αναζήτησαν καταφύγιο στην Πύλο και στη Σπάρτη, όπου εγκατέλειψαν τις Λημνιές συζύγους τους και πήραν Σπαρτιάτισσες. Το μύθο επιβεβαιώνει μαρτυρία σε πινακίδα με γραφή Γραμμική Β΄ από το μυκηναϊκό ανάκτορο της Πύλου.
Σ’ αυτήν αναφέρονται μεταξύ των γυναικών που εργάζονταν εκεί και Λημνιές με το όνομα: ra-mi-ni-ja=Lamniai=Λήμνιαι. Στην πινακίδα αυτή έχουμε την παλαιότερη αναφορά του ονόματος του νησιού, το οποίο και στα ομηρικά έπη αναφέρεται πολλάκις. Συνεπώς, ήταν εν χρήσει τουλάχιστον από τη μυκηναϊκή εποχή.
Το καλοκαίρι είναι η καρδιά της φωτεινής πλευράς του ανθρώπου – βουτήξτε σε αυτό, αφήστε το να σας πλημμυρίσει με δύναμη Μυθολόγοι!
ΠΗΓΕΣ: ΚΕΡΕΝΥΙ, » Η Μυθολογία των Ελλήνων», ΑΜΑΛΙΑ ΜΕΓΑΠΑΝΟΥ «Πρόσωπα και Άλλα Κύρια Ονόματα», Δήμος Λήμνου, terra book.com, my leamnos, anemoessa.gr. Οι Μυθολόγοι
Πηγή: salaminionvima.gr
