Βρίσκεστε εδώ:Αρχική>>Υγεία>>Η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού

banner roots

Η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού
11.02.2019 | 09:28

Η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού

Συντάκτης:  FM 100 Newsroom
Κατηγορία: Υγεία

Γράφει η Φανή Λούγκλου,
ΜΑ Κλινική Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος

Προκειμένου να κατανοήσουμε τη συναισθηματική ανάπτυξη των βρεφών και των παιδιών, πρέπει να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε σε μία σειρά από ερωτήσεις.Τα παιδιά έρχονται στον κόσμο με έμφυτη την ικανότητα να νιώσουν και να κατανοήσουν μία μεγάλη γκάμα συναισθημάτων; Πώς τα βιώνουν; Πώς τα εκφράζουν; Και πως αυτά τα συναισθήματα αλλάζουν και εξελίσσονται σύμφωνα με την ηλικία των παιδιών; Αυτά είναι τα ερωτήματα που θέτουν ψυχολόγοι-ερευνητές.

Οι περισσότεροι ερευνητές καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά βιώνουν όλα τα βασικά συναισθήματα – χαρά, θλίψη, θυμό, φόβο και αηδία – ήδη από τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους. Η έκφραση της χαράς είναι εύκολα αναγνωρίσιμη, ενώ η έκφραση των αρνητικών συναισθημάτων διαφέρει πολύ από αυτή των ενηλίκων και είναι σχετικά περιορισμένη ως προς τη μορφή της (Kochanska, 2001). Ένα βρέφος, για παράδειγμα, που φοβάται ή έχει θυμώσει αντιδρά με τον ίδιο τρόπο: κλαίει. Τα συναισθήματα αυτά γίνονται πιο διακριτά καθώς το παιδί μεγαλώνει. Ένα παιδί προσχολικής ηλικίας θα χρησιμοποιήσει κι άλλους τρόπου να δείξει το φόβο του, όπως να γαντζωθεί στο γονιό ή να κρυφτεί. Ένα ακόμη μεγαλύτερο παιδί θα χρησιμοποιήσει και λέξεις.

Η συναισθηματική ανάπτυξη λοιπόν είναι μια σταδιακή διαδικασία που ξεκινά από τη βρεφική ηλικία και συνεχίζει μέχρι και την εφηβεία. Οι αλλαγές στα συναισθήματα αντικατοπτρίζουν την ανάπτυξη γνωστικών ικανοτήτων, το επίπεδο φροντίδας και ανταπόκρισης που λαμβάνει το παιδί και εξυπηρετούν κοινωνικές λειτουργίες και λειτουργίες επιβίωσης. Τα ορόσημα της συναισθηματικής ανάπτυξης αντιπροσωπεύουν τη γενική ηλικιακή τάση, ενώ σίγουρα υπάρχουν ατομικές διαφορές (Greenspan&Salmon, 1993).

 

                                                    Ορόσημα Συναισθηματικής Ανάπτυξης

Ηλικία

Συναισθηματική έκφραση

Συναισθηματική κατανόηση

έως 6 μηνών

·         Σημάδια σχεδόν όλων των συναισθημάτων, που γίνονται πιο αναγνωρίσιμα με την ηλικία

·         Εμφάνιση κοινωνικού χαμόγελου

·         Οι εκφράσεις χαράς είναι μεγαλύτερες όταν συναναστρέφεται με οικεία πρόσωπα

·         Μικρή κατανόηση των συναισθημάτων, κυρίως από τον τόνο της φωνής στην προσωπική επαφή με το βρέφος

7-12 μηνών

·         Αυξάνεται ο φόβος και ο θυμός

·         Εμφανίζεται η χρήση του γονιού ως ασφαλή βάση

·         Ο συναισθηματικός αυτοέλεγχος βελτιώνεται καθώς το μπουσούλιμα και το περπάτημα επιτρέπουν την προσέγγιση ή την απομάκρυνση από ερεθίσματα

·         Αναπτύσσεται η κοινωνική αναφορά (η ικανότητα να αξιολογεί μια αβέβαιη κατάσταση από τη συναισθηματική αντίδραση των άλλων)

1-2 ετών

·         Εμφανίζονται συναισθήματα αυτό-εικόνας (ντροπή, ενοχή, ζήλεια, υπερηφάνεια)

·         Αναπτύσσεται το λεξιλόγιο των συναισθημάτων

·         Αρχίζει να εμφανίζεται η ενσυναίσθηση

3-6 ετών

·         Καθώς αναπτύσσονται η γνωστική αναπαράσταση και η γλώσσα, εμφανίζονται στρατηγικές συναισθηματικού αυτοελέγχου

·         Βελτίωση της κατανόησης των αιτιών και των συνεπειών των συναισθημάτων

·         Καθώς αναπτύσσεται η γλώσσα, βελτιώνεται και η ενσυναίσθηση

  

·         Τα συναισθήματα αυτό-εικόνας ενσωματώνονται με τα πιστεύω για το σωστό και το λάθος

·         Οι στρατηγικές αυτοελέγχου αυξάνουν σε ποικιλία και προσαρμόζονται στις καταστάσεις

·         Βελτιώνονται η προσαρμογή και η έκφραση των συναισθημάτων.

·         Κατανόηση κανόνων έκφρασης

·         Εμφανίζεται η ικανότητα να λαμβάνει υπόψιν πολλές πηγές πληροφοριών όταν εξηγεί τα συναισθήματα των άλλων

·         Αναπτύσσεται η γνώση ότι το άτομο μπορεί να νιώσει πάνω από ένα συναίσθημα την ίδια στιγμή

·         Αυξάνεται η ενσυναίσθηση και βελτιώνεται η συναισθηματική κατανόηση

Ο ρόλος των γονιών στη συναισθηματική ανάπτυξη είναι εξίσου σημαντικός όσο και στους υπόλοιπους τομείς ανάπτυξης. Ξεκινώντας από τη βρεφική ηλικία, η ευθύνη της συναισθηματικής διαχείρισης ανήκει αποκλειστικά στους γονείς. Εκείνοι πρέπει να παρηγορήσουν, να ηρεμήσουν, να προστατέψουν και να καθησυχάσουν το παιδί. Ο ρόλος τους είναι ιδιαίτερα ενεργός. Καθώς το παιδί μεγαλώνει, ο ρόλος τους γίνεται περισσότερο υποστηρικτικός και διδακτικός. Στόχος είναι το παιδί να αποκτήσει την ευθύνη των συναισθημάτων του και να γνωρίζει ότι οι οικείοι του είναι κοντά του για να συνδράμουν.

Επομένως ο γονιός πλέον δεν αναλαμβάνει να κάνει το παιδί να νιώσει καλύτερα, αλλά το βοηθά να ανακαλύψει μόνο του υγιείς τρόπους έκφρασης και διαχείρισης των συναισθημάτων του (ενίοτε βέβαια και μια βόλτα στην παιδική χαρά για να φτιάξει το κέφι του είναι πολύ καλή ιδέα!).

Πώς μπορούν λοιπόν οι γονείς να ενισχύσουν τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού;

  • Αποδέχονται τα συναισθήματα και τις συναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών. “Αυτό θα πρέπει να σε στεναχώρησε πολύ”, “βλέπω πόσο ενθουσιασμένος είσαι”, «φαίνεσαι πολύ θυμωμένος. Σίγουρα κάτι έγινε», είναι μερικά παραδείγματα αποδοχής των συναισθημάτων του παιδιού.
  • Προσπαθούν να μη απορρίπτουν τα συναισθήματά τους λέγοντας, “σιγά το πράγμα. Γι αυτό θύμωσες;” Το συναίσθημα είναι υποκειμενικό και δουλειά τους είναι να καταλάβουν τι συμβαίνει στο παιδί και όχι να το κρίνουν γι’ αυτό που νιώθει. Δεν προσπαθούν να αλλάξουν το συναίσθημα, αλλά να βοηθήσουν στη διαχείρισή του.
  • Τα βοηθούν να ονομάσουν τα συναισθήματά τους και τα ενθαρρύνουν να μιλήσουν γι’ αυτά. Δεν πιέζουν το παιδί να τους μιλήσει. Το αφήνουν να καταλάβει ότι αν θέλει, μπορεί να τους πει τι του συμβαίνει.
  • Τα βοηθούν να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων. “Πώς ένιωσε όταν έγινε αυτό;”, “Τι νομίζεις ότι της συμβαίνει;”, “Πώς θα ένιωθες αν αυτό συνέβαινε σε σένα;”.
  • Μαθαίνουν στα παιδιά να ηρεμούν και να μη δρουν παρορμητικά.
  • Διδάσκουν εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης των αρνητικών συναισθημάτων.
  • Τα βοηθούν να μάθουν να επιλύουν προβλήματα και να διαπραγματεύονται.
  • Τα βοηθούν να σκέφτονται θετικά για τον εαυτό τους. Προτείνουν θετικές σκέψεις όταν τα βλέπουν ότι δυσκολεύονται (π.χ. «Όταν αισθάνεσαι έτσι τι θα μπορούσες να πεις στον εαυτό σου; Μπορώ να τα καταφέρω, θα κάνωτο καλύτερο που μπορώ, κάθε μέρα γίνομαι και καλύτερος»).
  • Επιβραβεύουν όταν το παιδί δείχνει αυτοέλεγχο.
  • Μιλούν για τα δικά τους συναισθήματα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς αποτελούν παράδειγμα για τα παιδιά. Αν δεν εκφράζονται οι ίδιοι, ή δεν εκφράζονται σωστά, δεν μπορούν να έχουν την απαίτηση από το παιδί να το κάνει εκείνο.
  • Προσπαθούν να αποτελούν μοντέλα προς μίμηση. Διαχειρίζονται αποτελεσματικά τα δικά τους συναισθήματα, δείχνουν κατανόηση για τα συναισθήματα των άλλων και επιλέγουν κατάλληλες συμπεριφορές που να ανταποκρίνονται σε αυτά.

Τέλος, δείχνουν υπομονή και επιμονή. Κάθε τι που μαθαίνει κάποιος θέλει χρόνο για να γίνει κτήμα του, είτε αυτό είναι να τρώει με το πιρούνι είτε να εκφράζει το θυμό του με αποδεκτό τρόπο. Όλη η ανάπτυξη του παιδιού είναι μια πορεία μάθησης και εξάσκησης!

 

Ακολουθήστε το limnosfm100.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
Μοιραστείτε το